ATİYE - ALİ ÇİÇEK CAMİİ

“Düne ait ne varsa,

Dünde kaldı cancağızım

Şimdi yeni şeyler söylemek lazım”

-Mevlâna Celaleddin-i Rumi

Mevlâna Celaleddin-i Rumi’nin sözlerinden ilham alan Atiye-Ali Çiçek Camii’nin tasarımı, günümüz mimarlık pratiğinde alışılagelen cami tipolojisinin sınırlarını zorlamayı amaçlar. Geleneksel İslami formların, sembolizmin ve insan ölçeğinin vurgusunu devralan parametrik tasarım yaklaşımıyla, geleneksel cami mimari tasarımına ve inşaat teknolojisine bir güncelleme önerisi getirmeyi hedeflemektedir.

Arazinin yüksek kot farklarından oluşan zorlu topografyasına farklı seviyelerden eklemlenen mekanları ile hemhal olarak, bulunduğu bağlamın doğal sınırlarıyla uyum ve birlik hissiyatı yaşatır. Yapının topografya ile kurduğu girift ilişki tüm ziyaretçiler için erişilebilirliği sağlar ve mimari programdaki farklı mekânsal karaktere sahip olan hacimlerin mahremiyet ihtiyaçları gözetilerek, girişlerinin ayrılmasıyla daha da vurgulanır. Mütevazı bir İslami-Osmanlı külliyesini anımsatan cami, küresel kubbenin altındaki ana ibadet alanının ve geniş dış avlusunun ötesinde, bir dizi ticari amaç gütmeyen ek tesis sunar. Bu tesisler arasında din görevlileri için lojmanlar, müftülük ofisleri, çok amaçlı salon, gençler için sosyal tesisler, Kur’an kursları ve taziye odaları yer almaktadır.

21. yy mimarlık pratiğinde hakim olan betonarme sistemin kubbe gibi dairesel formlardaki kısıtlarından özgürleştirmek için, yapı çelik konstrüksiyon sistemi ile inşa edilmiştir. Caminin küresel formu, sembolik olarak İslam'ın 32 farzına gönderme yaparak, 32 noktada konumlanan çelik taşıyıcı elemanlar tarafından taşınır. Kubbenin çelik taşıyıcı sistemi bilinçli bir şekilde açıkta bırakılarak, mimari ve manevi olarak şeffaflık hissi yaratan çelik sistemin belirgin görünürlüğü sağlanmıştır. Bu şeffaflık, doğal ışığın iç mekâna derinlemesine nüfuz etmesine izin vererek ibadet için uygun huzurlu bir atmosfer yaratır. Bu atmosferin oluşumu iç mekân tasarımındaki yalın ve sade yapı malzemelerinin seçimi ile desteklenmiştir. Günümüz dini yapılarında çokça kurgulanan baskıcı ve eklektik anlayışa eleştirel şekilde yaklaşılarak, tüm ziyaretçiler için samimi ve kucaklayıcı bir ortam oluşturmak amacıyla oldukça yalın bir iç mekân tasarımı kurgulanmıştır. Tüm bu tasarım yaklaşımlarının, çağdaşlık ve ruhsallığın ara kesitinde anlamlı bir mekân oluşturarak, günümüz cami mimarisi ve yapım teknolojisi açısından yeni bir yaklaşım getirmesi amaçlanmıştır.

“All gone with the day

Whatever related to yesterday

Now Dear, new things, it is time to say “

-Rumi

Inspired from the Rumi’s ahead of the time quotes, the design of the Atiye-Ali Çiçek Mosque tries to push the boundaries of conventional mosque architecture. In order to underline the importance of embracing the change and innovation in the traditional mosque architecture and construction, overall design is guided by parametric design approach that inherits the merits of traditional Islamic forms, symbolisms and human scale.

Nestled within a challenging topography, the Atiye-Ali Çiçek Mosque gracefully adapts to the steep terrain with an integrated design approach. Embracing the natural contours of the landscape, the mosque creates a sense of harmony and unity between the building and its surroundings. Unlike the traditional mosque architecture, the minaret is detached from the main structure of the building, accentuating its verticality as a striking visual element to the mosque’s silhouette.

The intricacy of the relationship between the structure and the topography is further emphasized through the segregation of entrances of different functioned spaces that requires various spatial characteristic in the architectural program. Resembling a modest Islamic-Ottoman social complex, the mosque offers a range of additional non-profit facilities beyond the main prayer area under the spherical dome and exterior courtyard. These include lodgment units for religious officials, muftiate offices, multi-purpose room, social facilities for the youth, Quran classes and condolence rooms. The architectural design successfully maintains the privacy requirements of each space while ensuring accessibility for all visitors.

The mosque's spherical form is carried by 32 steel columns, as a clever nod to the 32 fards of Islam, creating a sense of harmony and unity regarding to the building's religious function. The structural system of the dome is intentionally exposed, to provide prominent visibility of the steel structural system that creates a sense of transparency both architecturally and spiritually, that allows to achieve a greater sense of lightness and openness in the interior space. This transparency also allows natural light to penetrate deep into the interior, creating an uplifting and serene atmosphere that is conducive to prayer and meditation.

The building materials are selected consciously as simple and modest, which have been used in an understated and elegant manner to create a humble and unassuming space. This approach was intended to counteract the overwhelming atmosphere of conventional religious buildings, and to create an environment that feels welcoming and inclusive to all. The interior decorations depict traditional Islamic handwriting that depicts the greatness and merits of Allah. Together, these design elements create a contemporary yet spiritually meaningful space that sets a new standard for mosque architecture and construction.